Kolejny punkt na trasie #zlamatkatrip to katowicki Nikiszowiec – bez wątpienia najpiękniejsza dzielnica tego miasta. Spacerując wśród zadbanych kamienic nikogo nie dziwi widok młodych par, które przyjeżdżają tu na sesje zdjęciowe.
Nazwa osiedla pochodzi od położonego w jego pobliżu szybu „Nikischschacht” – obecnie Poniatowski w kopalni Wieczorek – i jest spolszczoną wersją jego niemieckiej nazwy.
Powstanie osiedla sięga początku XX wieku, kiedy to koncern „Georg von Giesches Erben” zapoczątkował eksploatację nowych pokładów węgla w polu „Reserve”.
W grudniu 1908 została wydana zgoda na wybudowanie nowej kolonii robotniczej zlokalizowanej w pobliżu Janowa, w sąsiedztwie szybu „Nickisch”, po tym jak nowo powstałe osiedle górnicze Giszowiec okazało się za małe dla pracowników kopalni „Giesche”.
Z powodu wybuchu I wojny światowej budowę osiedla przerwano. Wielu mężczyzn trafiło do wojska, co spowodowało jednocześnie mniejsze wydobycie węgla w kopalni Giesche. Do pracy pod ziemią zaczęto przyjmować kobiety i chłopców w wieku od 14 do 16 lat. Dodatkowo zatrudniano jeńców wojennych i robotników przymusowych z byłego zaboru rosyjskiego. W 1917 roku 33% załogi w kopalni stanowili jeńcy.
Pierwszy blok mieszkalny oddano do użytku w 1911 roku, a ostatni, IX blok, wybudowano w 1919 roku.
Podczas powstań śląskich (1919-1921), a szczególnie w czasie pierwszego powstania, w Nikiszowcu toczyły się zacięte walki o przyłączenie terenów Górnego Śląska do Polski.
O wydarzeniach tamtych czasów opowiada film Kazimierza Kutza „Sól ziemi czarnej„.Natomiast strajki przed II wojną światową zostały zobrazowane w filmie Kazimierza Kutza „Perła w koronie„.
Ciekawostka:
W trakcie II Wojny Światowej Nikiszowiec trafił pod okupację niemiecką, a mieszkańcy osiedla musieli określić narodowość i język. Większość mieszkańców, aby uniknąć represji, podawała jako ojczysty etnolekt śląski i tym samym została wpisana na niemiecką listę narodowościową (Deutsche Volksliste).
27 stycznia 1945 Nikiszowiec wraz z Katowicami został wyzwolony spod okupacji.
Od 1960 Szopienice wraz z Nikiszowcem zostają włączone w skład miasta Katowice i od tego czasu Nikiszowiec wraz z Janowem stanowi administracyjną dzielnicę miasta Katowic.
W 1978 Nikiszowiec wpisano do rejestru zabytków i jest objęty ochroną prawną.
W centralnym punkcie osiedla znajduje się wybudowany w 1914 r. neobarokowy kościół na centralnym placu. Świątynię, tak jak Giszowiec i Nikiszowiec, zaprojektowali Zillmannowie. W kościele znajdują witraże wykonane przez Georga Schneidera z Ratyzbony i zabytkowe organy braci Rieger z Karniowa.
W 2008 obchodzono 100-lecie powstania Nikiszowca.
14 stycznia 2011 roku Nikiszowiec został przez Prezydenta RP wpisany na listę Pomników historii.
W osiedlu na powierzchni 200 000 m² wybudowano około 1000 mieszkań, ponadto park ludowy, który zajmował 44 000 m², budynek administracyjny, cechownię, łaźnię dla całej załogi kopalni „Giesche” z kotłownią, dom noclegowy z 504 łóżkami i duży kościół, następnie gospodę, placówkę policji, sklepy, pralnię i szkołę z mieszkaniami dla nauczycieli.
Wielki sentyment jakim darzę to miejsce powraca za każdym razem gdy oglądam zdjęcia. Magia Nikiszowca i piękno czerwonej cegły kontrastującej z białymi oknami na zawsze zapada w pamięci. Polecam odwiedzić to miejsce podczas wakacyjnego jarmarku.
Zachęcam do obejrzenia filmu „Angelus” – film kręcony w wielu Śląskich lokacjach w tym właśnie na Nikiszu.
Punkt Informacji Turystycznej: ul. Rymarska 4, 40-425 Katowice w budynku Muzeum Historii Katowic – tel. +48 32 2551 480
poniedzialek – nieczynne / closed
wtorek – piatek 10.00 – 17.30
sobota 11.00 – 14.30
Na terenie osiedla jest kilka uroczych kawiarni, gdzie można wypić pyszną kawę i zjeść smaczne ciacho w towarzystwie czworonoga :)